ADC – „AIDS Dementia Complex” – otępienie występujące w przebiegu zakażenia HIV, szczególnie w jego zaawansowanym stadium (AIDS).
AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome), czyli zespół nabytego niedoboru odporności, jest zespołem objawów różnych chorób, które w charakterystyczny sposób atakują osoby zakażone wirusem HIV.
ANTYGEN – fragment drobnoustroju wywołująca reakcje odpornościowe. Niektóre antygeny można wykrywać w badaniach diagnostycznych.
ANTYGEN P24 – antygen p24 pojawia się 2-3 tygodnie po zakażeniu, przed pojawieniem się przeciwciał. Następnie zanika, by pojawić się ponownie w stadium pełnoobjawowego AIDS. Wykrycie przeciwciał pozwala na wykrycie infekcji HIV nieco później. Antygen p24 umożliwia zdiagnozowanie zakażenia wirusem HIV już 2-3 tyg od zakażenia.
AZYDOTYMIDA – pierwszy lek, który skutecznie blokował namnażanie HIV. Został zarejestrowany w 1987 roku. Ciekawostką jest fakt, że lek ten został już opracowany w 1964 roku i miał być lekiem przeciwnowotworowym. W onkologii okazał się jednak nieskuteczny.
ADHERENCJA – ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarskich w kwestii przyjmowania zapisanych leków, może zapewnić utrzymanie wirusa w ryzach i nienamnażanie się go.
BLIP – to pojedynczy wzrost niewykrywalnej dotąd wiremii do poziomu kilkuset cząstek wirusa w 1 ml osocza krwii. Może być spowodowany brakiem adherencji (nieprzestrzeganiem zaleceń odnośnie leczenia), przeziębieniem lub inną chorobą gorączkową. Pojedynczy wynik około 200 kopii wirusa w 1 ml nie ma znaczenia, jeśli jednak powtórzy się w krótkim czasie (np. tydzień lub dwa), to może oznaczać utratę skuteczności stosowanego schematu leczenia – mutację wirusa.
CD4 – rodzaj komórek układu odpornościowego, których liczba stopniowo spada w trakcie rozwoju zakażenia HIV. Zwykle ocenia się liczbę komórek CD4 w 1 mikrolitrze (milimetrze sześciennym) krwi. Norma u dorosłych wynosi 800-1500
CHOROBA RETROWIRUSOWA – (pierwotna infekcją HIV) wczesny okres zakażenia HIV, który pojawia się po około 3-6 tygodniach od zakażenia. U 50-90% osób pojawiają się niecharakterystyczne objawy, które na ogół ustępują w ciągu 14 dni. Do najczęstszych objawów należy gorączka (dochodząca do 39 stopni), uczucie zmęczenia, złe samopoczucie, powiększenie węzłów chłonnych, zapalenie gardła, bóle mięśni i stawów, chudnięcie, depresja, różne dolegliwości ze strony układu pokarmowego (np. biegunka, brak apetytu, nudności), nocne poty, nagle pojawiająca się na całym ciele wysypka.
CHOROBY AUTOIMMUNOLOGICZNE – grupa chorób, w których układ immunologiczny (odpornościowy) organizmu niszczy własne komórki i tkanki. U podłoża chorób autoimmunologicznych leży proces nazywany autoimmunizacją. Choroby autoimmunologiczne spowodowane są błędami w uzyskiwaniu kompetencji przez limfocyty w narządach limfatycznych. Efektem jest atakowanie własnych komórek, uznawanych przez układ odpornościowy za ciała obce.
GENOTYP – populacja wirusa o identycznym materiale genetycznym. U osoby zakażonej HIV mogą pojawiać się nowe genotypy wirusa, na przykład oporne na aktualnie stosowane leki.
HAART – („Highly Active AntiRetroviral Therapy”,) – nowa era leczenia HIV, którą wyznacza pojawienie się nowej grupy leków przeciwwirusowych, inhibitorów proteazy w 1996 roku. To era wysoko skutecznej skojarzonej terapii antyretrowirusowej, która spowodowała, że osoby zakażone HIV przestały umierać, jeśli tylko odpowiednio wcześnie rozpoznano u nich zakażenie i zastosowano leczenie. Nawet osoby z AIDS można było zacząć skutecznie leczyć.
HIV (Human Immunodeficiency Virus) – ludzki wirus upośledzenia odporności, został zidentyfikowany w 1983 roku. Jego celem jest układ odpornościowy, który zwalcza choroby i atakujące drobnoustroje. HIV powoli, ale systematycznie osłabia ludzki systemimmunologiczny, aż do momentu jego całkowitego zniszczenia. Człowiek staje bezbronny wobec zwykłych infekcji. Stan bezbronności immunologicznej organizmu to AIDS.
IMMUNOSUPRESJA – Osłabienie układu odpornościowego pod wpływem leków (podawanych np. pacjentom po przeszczepach, aby zapobiec odrzuceniu przeszczepu, ale także leków przeciwnowotworowych), albo wskutek działania wirusów (jak HIV), albo wskutek radioterapii, albo z powodu nowotworów tego układu (jak białaczka, chłoniak czy szpiczak).
INFEKCJA – choroba spowodowana namnażaniem się szkodliwych drobnoustrojów (bakterii, wirusów, grzybów) w organizmie człowieka. Infekcja oportunistyczna to zakażenie pospolitymi drobnoustrojami, które dla zdrowych ludzi są niegroźne, a u osób z upośledzeniem odporności zakażenie może przebiegać ciężko, a nawet skończyć się śmiercią.
INHIBITOR – lek hamujący lub blokujący kluczowe enzymy wirusa (odwrotna transkryptaza, proteaza) lub kluczowe procesy (fuzja, czyli połączenie wirusa z komórką ludzką).
IRIS – „Immune Reconstitution Inflammatory Syndrome” – zapalny zespół rekonstrukcji immunologicznej, szereg objawów nadmiernej reakcji organizmu na dotąd utajone infekcje (gorączka, duszność, obrzęki itp.), który pojawia się czasem u pacjentów z bardzo osłabioną odpornością, którym włączono skuteczne leczenie antyretrowirusowe.
KOINFEKCJA – dodatkowa infekcja u osoby już zakażonej innym drobnoustrojem; przykład – wirusowe zapalenie wątroby u pacjenta HIV+
LIPOATRFIA – działanie niepożądane niektórych leków antyretrowirusowych, polegające na ubytku tkanki tłuszczowej (chudnięcie kończyn, twarzy i pośladków)
LIPOHYPERTROFIA – działanie niepożądane niektórych leków antyretrowirusowych, polegające na akumulacji tkanki tłuszczowej (otyłość brzuszna i w okolicy karku)
LECZENIE ARV – leki stosowane w terapii przeciwko HIV czyli leki antyretrowirusowe. Aby ich działanie było skuteczne i długotrwałe, należy przyjmować je w schemacie trzech, a czasem więcej leków ARV. Obecnie dostępne leczenie przeciwko HIV nie eliminuje wirusa z organizmu. Może natomiast przedłużyć życie i dobry stan zdrowia dzięki powstrzymywaniu replikacji HIV, a tym samym zredukowaniu szkodliwego wpływu wirusa na system odpornościowy.
PIERWOTNA INFEKCJA HIV – (choroba retrowirusowa) wczesny okres zakażenia HIV, który pojawia się po około 3-6 tygodniach od zakażenia. U 50-90% osób pojawiają się niecharakterystyczne objawy, które na ogół ustępują w ciągu 14 dni. Do najczęstszych objawów należy gorączka (dochodząca do 39 stopni), uczucie zmęczenia, złe samopoczucie, powiększenie węzłów chłonnych, zapalenie gardła, bóle mięśni i stawów, chudnięcie, depresja, różne dolegliwości ze strony układu pokarmowego (np. biegunka, brak apetytu, nudności), nocne poty, nagle pojawiająca się na całym ciele wysypka.
PKD – Punty Konsultacyjno-Diagnostyczne, w których testy wykonywane są bezpłatnie i anonimowo testy na HIV, bez skierowania od lekarza, ubezpieczenia, ani dowodu osobistego. Wykonanie testu w PKD daje gwarancję poufności – wynik badania będzie udostępniony wyłącznie osobie badanej, nikt inny nie ma prawa go poznać. Wynik wydawany jest na podstawie numeru badania i ustalonego wcześniej hasła.
PROFILAKTYKA PRZEDEKSPOZYCYJNA – W niektórych krajach stosuje się tzw. farmakologiczną profilaktykę przedekspozycyjną, czyli profilaktyczne podawanie osobom niezakażonym, o wysokim poziomie zachowań ryzykownych wybranych leków ARV.
PRZECIWCIAŁO – białko odpornościowe skierowane przeciwko określonemu antygenowi
RETROWIRUS – grupa wirusów zawierających jako materiał genetyczny RNA, z którego podczas namnażania się wirusa w komórce człowieka syntetyzowany jest DNA. Takim wirusem jest m.in HIV.
SEROPOZTYWNY – osoba, w której organizmie występują przeciwciała wytwarzane przez organizm w odpowiedzi na zakażenie, zwłaszcza HIV.
TERAPIA SKOJARZONA – kuracja więcej niż jedną metodą w tym samym czasie, najczęściej dwoma lub kilkoma środkami farmakologicznymi. Leczenie może dotyczyć jednej choroby lub kilku chorób jednocześnie. Może to być kilka leków o różnym działaniu lub jeden preparat zawierający w sobie kilka różnych, ale dobranych właściwie do leczonej choroby, substancji czynnych.
TEST POTWIERDZENIA – Dodatni wynik testu przesiewowego nie jest wynikiem ostatecznym i zawsze musi być sprawdzony przy pomocy testu potwierdzenia (Western blot). Test potwierdzenia wykonuje kilka specjalistycznych laboratoriów w Polsce. Nie powinno się wykonywać testu potwierdzenia bez wcześniejszego testu przesiewowego.
Dodatni wynik testu potwierdzenia – to jest potwierdzeniem, że u osoby badanej rozpoznano zakażenie HIV. Należy zgłosić się do poradni prowadzącej leczenie ARV. Rejestracja nie wymaga skierowania.
UKŁADU IMMUNOLOGICZNY – ma na celu ochronę organizmu przed wielma chorobami, poprzez identyfikację i likwidowanie patogenów i komórek nowotworowych. Wykrywane są różnorakie odmiany zakaźnych czynników chorobotwórczych: wirusy, bakterie, grzyby, pierwotniaki i robaki pasożytnicze
WIREMIA – liczba cząstek wirusa („kopii” jego kwasu nukleinowego – RNA) w osoczu krwi; zwykle podawana jako liczba kopii HIV RNA w 1 ml
WIRUS – bardzo prosta forma życia – znacznie mniej skomplikowana od komórki, której wirus potrzebuje, aby móc się mnożyć. Wirus składa się z materiału genetycznego (DNA lub RNA), kilku enzymów, kapsydu i otoczki zewnętrznej. Do powielania się wykorzystuje elementy komórki, w której pasożytuje.
WYNIK UJEMNY (NEGATYWNY/NIEREAKTYWNY) – wynik ujemny (negatywny/niereaktywny) testu przesiewowego oznacza, że w badanej krwi nie znaleziono przeciwciał przeciw wirusowi HIV ani antygenu wirusa. Jeżeli przez 12 tygodni poprzedzających wykonanie testu nie było żadnych sytuacji, które mogłyby doprowadzić do zakażenia HIV, to wynik ujemny oznacza, że osoba nie jest zakażona HIV. Jeżeli jednak nie minęło 12 tygodni od ostatniego ryzykownego zachowania, badanie należy powtórzyć po tym okresie.
WYNIK DODATNI (POZYTYWNY/REAKTYWNY) – wynik dodatni (pozytywny/reaktywny) testu przesiewowego nie musi jeszcze oznaczać zakażenia wirusem HIV. Wynik może być spowodowany ciążą, ostrą infekcją wirusową, szczepieniami, chorobami autoimmunologicznymi. Dodatni wynik testu przesiewowego nie jest wynikiem ostatecznym i zawsze musi być sprawdzony przy pomocy testu potwierdzenia (Western blot).